ÖTV Artışı ve Ekonomik Etkileri

TBMM'de görüşülecek olan kanun teklifi, ekonomiye önemli ölçüde etki edecek düzenlemeler içeriyor. Teklif kapsamında, ekonomik amaç ve konularda faaliyet gösteren yetkili müesseselerin denetimi ve yaptırımları ön plana çıkıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, 2021-2025 yılları arasında 4 bin 884 aykırılık için 155 milyon 267 bin 201 lira idari yaptırım uygulanması istendi. Yine, yetkisiz döviz alım satımıyla mücadele kapsamında 2018-2025 döneminde 2 bin 604 iş yeri denetlendi ve 761 iş yerinde yetkisiz işlem tespit edildi. Bu iş yerlerinin bir kısmının faaliyetleri geçici veya sürekli olarak durduruldu. Ayrıca, 2019-2025 yılları arasında ilgili savcılıklardan yaklaşık 214 milyon lira idari para cezası uygulanması talebinde bulunuldu. Bu denetimlerin sıklaşması ve yaptırımların artması bekleniyor. Gelir İdaresi Başkanlığı'nın taşra teşkilatındaki personelin fazla mesai ücretlerinde de artış yapılması planlanıyor.

Gelir İdaresi Başkanlığı'nın Taşra Teşkilatı ve Fazla Çalışma Ücretleri

Gelir İdaresi Başkanlığı'nın taşra teşkilatında çalışan 40 bin 353 memur ve sözleşmeli personelin fazla çalışma ücretleri düzenleniyor. Fazla çalışılan her saat için esas alınan 160 gösterge rakamı 300 göstergeye yükseltilecek. Fazla çalışma ücreti ödenebilecek personel sayısının toplam personele oranı da yüzde 20'den yüzde 40'a çıkarılacak. Bu düzenlemeyle, her personele ayda en fazla 15 bin 188 lira ödenmesi durumunda aylık en fazla 179 milyon 784 bin 768 lira ek gider öngörülüyor. Bu artışın, denetimlerin etkinliğinin artırılması ve vergi tahsilatında iyileştirme sağlanması hedefiyle yapıldığı belirtiliyor. Ancak, bu artışın bütçeye olan yükü de göz önünde bulundurulması gerekiyor. Bu nedenle maliyet analizi titizlikle yapılmış olmalıdır.

Vergi İndirimleri ve ÖTV Artışının Etkisi

Serbest bölgelerde üretim yapan mükelleflerin gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilmesi sonucu, 2024 verilerine göre 700 milyon lira gelir kaybı öngörülüyor. AR-GE merkezleri, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri (TGB) ve araştırma altyapılarındaki istihdama yönelik vergi teşviklerinde ise düzenlemeye gidiliyor. Geçen yıl TGB'lerde çalışanların ücretlerinden 25 milyar lira, AR-GE merkezlerinde çalışanların ücretlerinden 23 milyar lira vergi alınmadı. Araştırma altyapılarında ise 721 milyon lira vergi istisnası uygulandı. Bu teşviklerin yıllık yaklaşık 2 milyar lira gelir etkisi oluşturması bekleniyor. Öte yandan, ulusal güvenlik kuruluşlarının araç alımlarında ÖTV istisnası getirilmesiyle yıllık 2,6 milyar lira gelir kaybı öngörülüyor. Yatırım katkı oranının düşürülmesinin ise yıllık 15 milyar lira gelir artışı sağlayacağı tahmin ediliyor. En dikkat çeken madde ise arazi taşıtlarına yönelik ÖTV oranının yüzde 4'ten yüzde 50'ye çıkarılması. Bu artışın yıllık 14 milyar lira gelir artışı getireceği öngörülüyor. Bu artış, bütçe açığını kapatmaya yönelik bir adım olarak değerlendirilebilir.

Sonuç

Kanun teklifindeki düzenlemeler, vergi gelirlerini artırmayı, denetimleri güçlendirmeyi ve bazı sektörlere destek sağlamayı hedefliyor. Ancak, bu düzenlemelerin ekonomiye olan uzun vadeli etkilerinin dikkatlice izlenmesi gerekiyor. Özellikle ÖTV artışının tüketici fiyatları üzerindeki olası etkileri detaylı bir şekilde analiz edilmelidir. Bu kapsamlı analiz, hem kamu maliyesi açısından hem de tüketici açısından önemli sonuçlar doğuracaktır.