Sözleşmeli üretim, tarımsal alanda üretici ve alıcı arasında karşılıklı çıkarlara dayalı yazılı bir sözleşmeyle yürütülen bir üretim modelidir. Bu model, arz güvenliğini sağlamak ve tarımsal üretimin iç veya dış talebe göre ayarlanmasını sağlamak amacıyla Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından teşvik edilmektedir. Bakanlık, belirli ürün veya ürün grupları için sözleşmeli üretimin uygulanmasını desteklemektedir. Tek ve çok yıllık bitkisel ürünler, çeşitli meyve türleri ve hayvansal ürünler gibi birçok tarımsal mamul sözleşmeli üretime konu olabilir. Üretici ve alıcı, kendi aralarında özgürce sözleşme şartlarını belirleyebilirler. Ancak, sözleşmenin Bakanlığın belirlediği tip sözleşme örneklerine uygun olması gerekmektedir. Aksi takdirde, sözleşmeli üretim desteklemelerinden faydalanamazlar. Sözleşmenin içeriğinde; taraflar, ürün, üretim yeri, miktarı, yöntem ve koşulları, teslimat, fiyat, fiyat güncelleme usulleri, avanslar ve mücbir sebepler gibi önemli bilgiler detaylı bir şekilde yer almalıdır.

Tarımsal Üretim Sözleşmelerinin Hazırlanması

Tarımsal üretim sözleşmeleri, Tarım ve Orman Bakanlığı'nın internet sitesinde yayımladığı tip sözleşme örneklerine uygun olarak hazırlanmalıdır. Sözleşme örneklerinden farklı bir sözleşme yapılması durumunda, sözleşmeli üretim desteklemelerinden yararlanılamaz. Sözleşmede, tarafların hak ve yükümlülükleri, ürünün özellikleri, üretim şartları, teslimat şekli ve zamanı, fiyatlandırma sistemi ve ödeme koşulları gibi tüm detaylar açıkça belirtilmelidir. Sözleşmede, mücbir sebeplerin tanımlanması ve sözleşmenin fesih koşulları da detaylı bir şekilde açıklanmalıdır. Bu sayede, olası anlaşmazlıkların önlenmesi ve daha sağlıklı bir iş birliğinin kurulması hedeflenir. Taraflar, karşılıklı anlaşma sağlanması durumunda sözleşmeyi her zaman feshedebilirler. Fesih durumunda, ilgili belgelerin 15 iş günü içerisinde ilgili tarım müdürlüklerine bildirilmesi zorunludur.

Sözleşme Fesih ve Cezai Şartlar

Sözleşmeli tarım sözleşmesinde belirtilen mücbir sebepler dışında, sözleşmeden kaynaklı ürünün alım veya satımından vazgeçen taraflar için cezai şartlar uygulanır. Bu ceza, sözleşme bedelinin %20'sinden az, %50'sinden fazla olmamak üzere belirlenir. Bu durum, hem üretici hem de alıcı için geçerlidir ve sözleşmenin bağlayıcılığını vurgular. Anlaşmazlıkların maliyetini azaltmak ve zaman kaybını önlemek için arabuluculuk yöntemi büyük önem taşımaktadır. Uygun bir çözüm bulmak için arabuluculuk, yasal yollara başvurmadan önce tercih edilmelidir. Anlaşmazlıkların çözümünde arabuluculuk yoluna gidilmemesi durumunda açılan davalar mahkeme tarafından reddedilir.

Arabuluculuk Yoluyla Anlaşmazlıkların Çözümü

Arabuluculuk, sözleşmeli üretimde çıkan anlaşmazlıkları hızlı ve etkili bir şekilde çözmek için önemli bir yoldur. Taraflar, kendi iradeleriyle arabulucuya başvurarak, uzlaşmacı bir ortamda sorunlarını görüşebilirler. Arabuluculuk sürecinde, tarafların gizliliği korunur ve görüşmelerde geçen bilgiler yargılama sürecinde delil olarak kullanılamaz. Bu sayede, taraflar daha rahat ve açık bir şekilde görüşmelerini sürdürebilirler. Arabuluculuk, yargılama masraflarından ve uzun süren davalardan kaçınarak, zaman ve maliyet tasarrufu sağlar. Sözleşmeli üretim arabuluculuk süreci, tarafların her aşamasında serbestliğini korumasını sağlar. İstedikleri zaman süreci durdurabilir veya yeniden başlatabilirler. Arabuluculuğa başvuru, çeşitli yollarla, örneğin dilekçe, formlar veya UYAP Vatandaş Portalı aracılığıyla yapılabilir. Tarım ve Orman Bakanlığı, sözleşmeli tarım uyuşmazlıklarında arabuluculuk rehberi yayınlayarak, bu süreci desteklemektedir.